Proxectos

A Costa da Morte evoca a cultura neolítica con máis de 300 mámoas, dolmens e outras construcións funerarias, unha das mostras mellor conservadas e representativas da nova Idade da Pedra en Galicia.

O megalitismo desta rexión desenvolveuse aproximadamente entre o século IV e o III a.C., formando parte dun fenómeno moi difundido polo occidente europeo. O tipo de monumentos máis abundantes e característicos son as mámoas e os dolmens. A primeira construción consiste nunha estrutura circular ou ovalada cuberta dunha capa de terra e pedras de grandes dimensións cunha función sepulcral ou delimitadora do territorio, os dolmens son sepulcros que se distinguen por emerxer da terra e estar compostos por varias laxes e cubertas.

O porqué da súa transcendencia

O feito de que o megalitismo da Costa da Morte estea situado no mapa deriva da súa connotación arqueoastronómica. E é que a posición da lúa, o sol e outras estrelas determinou a construción destes monumentos sen seguir un patrón común na súa orientación. Uns están cara á saída do sol no solsticio de inverno, outros cara á parada menor sur da lúa, e algún mesmo mira a determinadas estrelas.

Algunha destas tumbas monumentais ou dolmens son Pedra Moura, Pedra Cuberta, Pedra da Arca, Fornela dos Mouros, e a “catedral do megalitismo”, o Dolmen de Dombate.

Obxectivos estratéxicos

Neste contexto nace unha nova liña estratéxica para conservar e divulgar toda esta narrativa consolidando unha auténtica rede de “museos ao aire libre”, un proxecto bautizado como Parque Arqueolóxico do Megalitismo entre os  concellos da Laracha, Cabana de Bergantiños, Carballo, Dumbría, Laxe, Malpica de Bergantiños, Mazaricos, Ponteceso, Vimianzo e Zas, e a Deputación da Coruña.

Os petróglifos, dos termos petros (pedra) e glyphein (tallar), defínense como unha representación gráfica gravada nas rochas ou pedras, un conxunto de gravados rupestres ao aire libre cunha complexa simboloxía que supuxo os primeiros vestixios da escritura.

A maioría destes gravados, en Galicia, encádranse na Idade dos Metais, en concreto na Idade de Bronce cos inicios da fundición do cobre con estaño.

Xeografía e contexto

No territorio do val do Ulla e da Maía, dentro dos termos municipais de Ames, Brión, Santiago, Teo e Val do Dubra, catalogáronse ao redor de 120 petróglifos cunha gran variedade de formas desde animais e armas, a labirintos e cruceiros.

En 2016  produciuse un incendio que calcinou máis de 21 hectáreas no Monte de San Miguel, desvelando así moitos destes gravados que antes estaban cubertos de vexetación. A pesar deste fortuíto descubrimento, o infortunado evento condicionou o seu óptimo estado de conservación ademais de afectar gravemente o patrimonio natural adxacente.

O proxecto

Ante este fito e a gran transcendencia etnográfica, nace un convenio de cooperación intermunicipal para implementar e xestionar o proxecto de investigación, conservación e divulgación da arte rupestre neste territorio acuñado como ‘Parque Compostela Rupestre’.

Mais información:  https://compostelarupestre.gal/

Cara ao extremo setentrional da provincia coruñesa, as comarcas de Ferrolterra e Ortegal custodian e exhiben un patrimonio xeolóxico tan singular que está en proceso de candidatura perante a prestixiosa figura de Xeoparque da UNESCO.

Avalado por numerosos estudos da Sociedade Xeolóxica de España e tamén recoñecido polo ámbito científico internacional, o chamado complexo de Cabo Ortegal é un referente xeolóxico mundial. Ante este contexto, o proxecto de Xeoparque de Cabo Ortegal xorde como unha iniciativa de cooperación intermunicipal entre a Deputación da Coruña e os concellos de Cariño, Cedeira, Cerdido, Moeche, San Sadurniño, Ortigueira e Valdoviño.

Que significa consolidarse como Xeoparque pola UNESCO?

A denominación de Xeoparque Mundial é un recoñecemento da UNESCO, dirixido á conservación e divulgación dos ámbitos territoriais que posúen un patrimonio xeolóxico singular e unha gran riqueza etnográfica, ecolóxica e cultural asociada a estes ‘xeositios’. A súa meta é conseguir que esta “marca de calidade”: sirva como instrumento para educar, divulgar e cohesionar á sociedade local sobre o valor científico do territorio; ofreza e sitúe unha experiencia turística de primeiro nivel; e finalmente, afiance o retorno sustentable dos seus beneficios, é dicir, a conservación do patrimonio e o desenvolvemento turístico.

Actualmente hai 147 xeoparques declarados en 41 países do mundo, entre os cales o estado español aglutina 13 dos galardóns en cuestión, unha cifra que nos sitúa como segundos da clasificación despois de China.

Por que o Cabo Ortegal?

Cunha extensión próxima aos 630 quilómetros cadrados, este proxecto capitaneado pola Deputación fundaméntase nunha das secuencias alóctonas máis completas do Oroxéneo Varisco Europeo, unha ampla diversidade de litoloxías entre pregos, fallas e encabalgamentos orixinados durante o Paleozoico pola colisión dos supercontinentes de Laurasia e Gondwana.

Popularmente, este territorio coñécese baixo a xeneralizada premisa de que a Serra da Capelada cara á confluencia do Atlántico co Cantábrico, o Cabo Ortegal, alberga os cantís marítimos máis altos da Europa Continental. A pesar da veracidade do tópico, o verdadeiro valor engadido destes relevos, é que a súa formación se remonta 350 millóns de anos atrás, cando algúns dos seus materiais atopábanse ata 70 km de profundidade en plena cortiza oceánica e no manto terrestre.

Pero o feito de que o complexo do Cabo Ortegal sexa cientificamente excepcional transcende da costa, tamén cara á fachada interior. San Sadurniño, Moeche e Cerdido son terras de tradición mineira cuxo eixo motriz atópase nas minas de piritas de Piquito e da Barqueira, grazas á súa gran concentración de canteiras de serpentinas (unha especie de mármore de cor verde).

Por todos estes motivos e moitos máis, pódese dicir e dise que «visitar esta icónica paisaxe xeolóxica é facer unha viaxe ao interior da terra».

PROXECTO LIFE WATER WAY" (CREACIÓN DUN NOVO CONCEPTO DE FONTES PÚBLICAS E DEMOSTRACIÓN DA SÚA VIABILIDADE NO CAMIÑO INGLÉS)

ENLACE VÍDEO FASE 1: https://youtu.be/UVSRlx_NP5k

O proxecto Life Water Way forma parte do programa Life, que é o instrumento financeiro da Unión Europea para a promoción de tecnoloxías innovadoras en materia de medio ambiente que permitan "vivir ben, respectando os límites do noso planeta".

As bases do Programa LIFE da Unión Europea foron establecidas polo Regulamento (UE) nº 1293/2013 do Parlamento Europeo e do Consello, do 11 de decembro de 2013, relativo ao establecemento dun Programa de Medio Ambiente e Acción polo Clima (LIFE) e polo que se derroga o Regulamento (CE) nº 614/2007 (DOUEL do 20 de decembro do 2013).

O coordinador do proxecto é o Concello de Abegondo. O coordinador, ademais das actividades técnicas que lle correspondan na súa condición de beneficiario do proxecto, realizará, entre outras, as seguintes funcións: comunicación coa Axencia, transferencia dos fondos a cada un dos socios beneficiarios e supervisión do progreso do proxecto.

Os beneficiarios asociados son a entidade pública empresarial Augas de Galicia, a Consellería de Sanidade, a Deputación Provincial da Coruña, a Asociación de Desenvolvemento Rural Mariñas-Betanzos e o Instituto Tecnolóxico de Galicia.

Problema medioambiental:

O problema ambiental que xustifica este proxecto é a paulatina desaparición en Europa das fontes naturais destinadas ao consumo humano conforme á Directiva 98/83/CE. Así, na actualidade non é posible ofrecer auga con garantía sanitaria nas sendas e itinerarios naturais e culturais europeos nos tramos onde non existen redes de abastecemento de augas, entre eles o Camiño de Santiago.

Obxectivo do proxecto:

Coa finalidade de dar resposta á necesidade exposta no apartado anterior, o Concello de Abegondo (beneficiario coordinador), a Consellería de Sanidade,  a entidade empresarial Augas de Galicia, a Deputación Provincial da Coruña, a Asociación de Desenvolvemento Rural Mariñas-Betanzos e o Instituto Tecnolóxico de Galicia (beneficiarios asociados), puxéronse dacordo para desenvolver no marco do devandito Programa Life da Unión Europea o proxecto "Creating a new concept of natural drinking fountains and demonstrating its viability along ST James' Way: LIFE16 ENV/ES/000533 WATER WAY" (Creación dun novo concepto de fontes públicas e demostración da súa viabilidade ao longo do Camiño de Santiago).

Deste xeito, o obxectivo principal do proxecto é, conforme á Directiva 98/83/CE desenvolver unha estratexia que permita recuperar as fontes públicas tradicionais como solución de micro-abastecemento en áreas onde non chegan as redes centralizadas de augas de consumo.

O éxito deste reto dependerá da consecución coordinada de cinco (5) metas:

1. Determinar un protocolo de actuación extrapolable a calquera contorna e situación fronte aos actuais riscos sanitarios do consumo de auga a partir de mananciais naturais.

2. Deseñar un prototipo de sistema de tratamento de baixo custo, inédito neste tipo de abastecementos.

3. Alcanzar a sostenibilidade do servizo introducindo un novo enfoque que traslade a recuperación de custos ao usuario.

4. Evidenciar a eficacia da actuación nun contexto determinado pola demanda de consumo.

5.Proporcionar ferramentas que incentiven a replicación desta iniciativa noutros concellos.

A viabilidade do proxecto será demostrada nun dos tramos do "Camiños de Santiago" coñecido como Camiño Inglés, que ten orixe nos portos de Ferrol e A Coruña, onde existe unha afluencia masiva de eco-turistas que se desprazan a pé e, por tanto, consumen volumes considerables de auga, entre os que, con toda probabilidade, o obxectivo do proxecto tería unha boa acollida.

Para máis información: https://lifewaterway.eu/